Wat is een netvliesloslating?
De voorkant van het oog wordt gevormd door het hoornvlies. Hierdoor valt het licht naar binnen. Vervolgens gaat het licht door de pupil, door de lens en door de glasvochtruimte die gevuld is met een heldere gelei (het glasvocht). Uiteindelijk komt het licht terecht op het netvlies. Wanneer het netvlies los raakt van zijn onderlaag spreken we van een netvliesloslating.
Er zijn verschillende vormen van een netvliesloslating. Bij de meest voorkomende vorm speelt een loslating van het glasvocht een belangrijke rol. Andere minder voorkomende vormen van een netvliesloslating ontstaan na een harde klap tegen het oog of bij ernstige diabetische retinopathie (link).
Loslating van het glasvocht
Figuur 1. Bij het ouder worden laat het glasvocht van de achterwand van het oog los. Dit is een normaal verouderingsproces.
Met het ouder worden verandert de gelachtige substantie. De gelstructuur gaat verloren en er ontstaan pockets met water in de gel. De vaste bestanddelen van de gel scheiden zich van het netvlies en komen voorin het oog te zweven (zie Figuur 1). Dit proces heet een glasvochtloslating, een heel normaal proces. Mensen kunnen de samengeklonterde gel zien als zwevende deeltjes (‘mouches volantes’) die vooral opvallen bij het lezen of bij het kijken naar een witte muur.
Bij sommige mensen ontstaan tijdens dit proces één of meerdere scheuren (zie Figuur 2) in het netvlies. Wanneer mensen lichtflitsen waarnemen is dit een aanwijzing dat de gelstructuur aan het netvlies trekt en is er een risico dat een netvliesscheur bestaat. Ook een plotselinge toename van de ‘spinnenwebben’ die in het oog zweven, kunnen wijzen op een netvliesprobleem. Of er daadwerkelijk een scheurtje in het netvlies is ontstaan kan alleen een oogarts vaststellen. Als er sprake is van symptomen als het waarnemen van lichtflitsen of plotselinge toename van het aantal ‘spinnenwebben’ in het gezichtsveld dan is dit een reden om de oogarts te bezoeken.
Figuur 2. Foto van een scheur in het netvlies, de scheur is in werkelijkheid ongeveer 1 mm breed.
Netvliesloslating
Een scheurtje in het netvlies hoeft niet altijd tot een netvliesloslating te leiden. De kans bestaat echter dat vocht uit de glasvochtruimte door de scheur dringt en het netvlies loswoelt van de onderliggende laag (zie Figuur 3). Er is dan een netvliesloslating ontstaan en de patiënt merkt uitval van het gezichtsveld in het gebied waar het netvlies is losgelaten. Een netvliesloslating is niet pijnlijk.
Onderzoek
Aan de buitenkant van het oog is niet te zien of er sprake is van een netvliesloslating. De oogarts zal met behulp van druppels de pupil verwijden om zo het netvlies goed te kunnen bekijken. In geval van een glasvochtbloeding kan met echoapparatuur worden vastgesteld of het netvlies van zijn plaats is of niet. Dit onderzoek is pijnloos en ongevaarlijk.
Behandelingsmogelijkheden
Figuur 3. Een ‘rhegmatogene’ netvliesloslating ontstaat als het vervloeide glasvocht door een scheur onder het netvlies komt.
Wanneer de patiënt de oogarts in een vroeg stadium bezoekt kan het zijn dat er nog alleen sprake is van een scheur in het netvlies, zonder loslating. De oogarts kan dan besluiten een laserbehandeling uit te voeren om de scheur dicht te maken. Indien het netvlies is losgelaten dan zijn er diverse operatieve behandelingen mogelijk. De twee meest voorkomende vormen zijn ‘extraoculaire’ netvlieschirurgie en een vitrectomie.
Bij de extraoculaire operatie wordt een bandje om het oog aangelegd (zie Figuur 4). Hiermee wordt de oogwand iets ingedeukt waarmee de scheur wordt dichtgedrukt (zie Figuur 5 en 6). Tegelijkertijd wordt het vocht vanonder het netvlies verwijderd en wordt de scheur dichtgemaakt.
Bij tweede vorm, de vitrectomie, wordt het oog aan de binnenzijde behandeld. Het glasvocht dat aan het netvlies trekt, wordt hierbij verwijderd met een vitrectoom (zie Figuur 7) en de scheur wordt behandeld met laser. Welke van de twee vormen bij een patiënt het meest geschikt is, hangt af van veel factoren, onder andere van de grote van de scheur en de duur van de netvliesloslating.
Figuur 4. Een cerclage (blauw) rond het oog. Onder de cerclage wordt nog een zogenaamde ‘explant’ geschoven waarmee het oog op de plaats van de scheur nog eens extra wordt ingedrukt.
Figuur 5. Door de oogwand op de plaats van de scheur in te drukken, kan de scheur gesloten worden.
Figuur 6. Hier is goed te zien hoe de explant de netvliesscheur dichtdrukt.
Nazorg en controle
Het resultaat van de operatieve behandeling van een netvliesoperatie is sterk afhankelijk van de duur en de grootte van de loslating. Bij de meeste patiënten (ongeveer 90%) is het netvlies met één operatie aanliggend te krijgen. Als het centrum van het netvlies – de gele vlek of de macula – ook heeft losgelegen, blijft het scherpe zien vaak verminderd ondanks het feit dat het netvlies na de operatie aanligt. Overigens kan het herstel na een netvliesoperatie wel tot een half jaar duren.
Mogelijke risico’s
Een netvliesloslating kan op elke leeftijd optreden, maar bij ouderen is het risico groter. Bijzienden of mensen met netvliesloslating in de familie lopen meer risico. Ook na een staaroperatie is het risico toegenomen. Wanneer een netvliesloslating niet wordt behandeld kan het leiden tot slecht zien.
Kosten
De behandeling valt onder de verzekerde zorg. Dit houdt in dat elke zorgverzekering de kosten hiervan dekt.